paneta ese i le pito i lalo o le faafanua
o tekinolosi

paneta ese i le pito i lalo o le faafanua

O le vaitau o suʻesuʻega faʻafanua tele na "maua" le Antarctica, ae naʻo le lagona na matou aʻoaʻoina o iina, "lalo", o loʻo i ai se fanua e ufitia i le aisa. O le aveesea o mealilo fou taitasi o le konetineta e manaomia ai le tuuto, taimi, tupe tele ma le tutumau. Ma matou te le'i saeia lava...

Ua tatou iloa o lalo ifo o maila o le aisa o loo i ai se laueleele moni (Latin “unknown land”). I taimi talu ai nei, matou te iloa foi o tulaga i totonu o le aisa, vaituloto ma vaitafe e matua ese lava mai tulaga i luga o le aisa o le pulou aisa. E leai se faaletonu i le olaga. E le gata i lea, ua amata ona tatou iloa ona foliga e le iloa e oo mai i le taimi nei. Atonu o se tagata ese? Pe tatou te lē o lagonaina ea le mea na tupu iā Koziolek Matolek, o lē na “saʻili i le lalolagi lautele mo mea ua latalata mai”?

Geophysicists, faʻaaogaina algorithms matematika lavelave, e mafai ona toe faia se ata tolu-dimensional o luga i lalo ole ufiufi aisa. I le tulaga o le Antarctica, e faigata lenei mea, aua o le faailo o le leo e tatau ona ulu i maila o le aisa vevesi, ma mafua ai le pisa tele i le ata. Faigata e le o lona uiga e le mafai, ma ua uma ona tatou aoaoina le tele o lenei fanua le iloa i lalo.

Malili, savili, mago ma… lanu meamata ma lanu meamata

Anetatika o sili ona savili fanua i luga o le Lalolagi o loʻo i luga o le talafatai o Adélie Land, matagi e agi i le 340 aso i le tausaga, ma afa e mafai ona sili atu i le 320 km/h. e tutusa lava konetineta maualuga - o lona maualuga maualuga e 2040 mita i luga aʻe o le sami (o nisi faʻamatalaga e uiga i le 2290). O le konetineta lona lua aupito maualuga i le lalolagi, o lona uiga o Asia, e oʻo atu i le averesi o le 990 mita i luga aʻe o le sami, o le Antarctica foi e sili ona matutu: i uta, o le timu faaletausaga e mai le 30 i le 50 mm / m.2. O le eria e ta'ua o le Vanu Matutu o le nofoaga lea o McMurdo. nofoaga sili ona matutu i le lalolagi - e leai se kiona ma timuga mo le toetoe lava ... 2 miliona tausaga! E leai foi se aisa e ufitia tele i lea nofoaga. Tulaga i totonu o le eria - maualalo le vevela, maualalo tele le susū o le ea, ma matagi malolosi - e mafai ai ona suʻesuʻeina se siosiomaga e tutusa ma le luga o Mars i aso nei.

E tumau pea le Antarctica e sili ona lilo - e mafua ona o le mea moni na maua i le taimi lata mai. O lona matafaga na muamua vaaia e se seila Rusia ia Ianuari 1820. Fabian Bellingshausen (e tusa ai ma isi punaoa, o Edward Bransfield poʻo Nathaniel Palmer). O le tagata muamua na tulaueleele i Antarctica o Henrik Johan Bulllea na tulaueleele i Cape Adare, Victoria Land i le aso 24 Ianuari 1895 (e ui o loo i ai lipoti o le tulaueleele muamua). I le 1898, na tusia ai e Bull ana faʻamanatuga o le malaga i lana tusi "Antarctica's Cruise to the South Polar Regions".

Ae ui i lea, e manaia, e ui lava o Antarctica e manatu o le toafa pito sili ona tele, ae na te mauaina sili atu ma sili atu le lanu meamata. E tusa ai ma le au saienitisi, o ona tuaoi e osofaia e laau mai fafo ma manu laiti. O fatu e maua i luga o lavalava ma seevae o tagata e toe foi mai lenei konetineta. I le 2007/2008, na aoina e saienitisi mai tagata tafafao maimoa ma tagata suʻesuʻe o na nofoaga. Na aliali mai o le averesi o tagata asiasi taʻitasi i le konetineta na faʻaulufaleina mai le 9,5 fatu. O fea na latou o mai ai? E faavae i luga o se auala faitau e taʻua o le extrapolation, ua fuafuaina e 70 tagata e asiasi i le Antarctica i tausaga taʻitasi. fatu. O le tele o i latou e sau mai Amerika i Saute - e aumai e le matagi po'o turisi e le iloa.

E ui ina iloa o Antarctica konetineta sili ona malulu, e le o manino lava pe fia. E toatele tagata latou te manatua mai aso anamua ma atlases o le Rusia (Soviet) Antarctic station Vostok sa masani ona manatu o le pito sili ona malulu i le lalolagi, lea. -89,2°C. Ae ui i lea, ua matou maua nei se tala fou malulu: -93,2°C - matauina le tele o selau kilomita mai Sasaʻe, i luga o le laina i le va o tumutumu o Argus Dome (Dome A) ma Fuji Dome (Dome F). O mea ia o vanu laiti ma to'oto'o e to'a ai le ea malulu mafiafia.

O lenei vevela na faʻamauina i le aso 10 o Aokuso, 2010. Ae ui i lea, talu ai nei lava, ina ua faʻataunuʻuina auʻiliʻiliga auiliiliga o faʻamatalaga mai le Aqua ma Landsat 8 satelite, na iloa ai o se faʻamaumauga o le kiona na setiina i lena taimi. Peitaʻi, talu ai o lenei faitauga e leʻi sau mai se fua vevela i luga o le eleele i luga o se konetineta aisa, ae mai masini o loʻo taamilo i le vanimonimo, e le o faʻamaonia e le World Meteorological Organization. I le taimi nei, fai mai saienitisi o faʻamatalaga muamua lea ma pe a faʻaleleia masini vevela, e foliga mai o le a latou iloa e sili atu le malulu i le lalolagi ...

O le a le mea o lo'o i lalo?

Ia Aperila 2017, na lipotia ai e le au suʻesuʻe na latou faia le faʻafanua sili ona saʻo 2010D o le pulou aisa na faʻaumatia Antarctica e oʻo mai i le taimi nei. O le taunuuga lea o le fitu tausaga o suʻesuʻega mai le taamilosaga faataamilo i le lalolagi. I le 2016-700, o le satelite Europa CryoSat mai le maualuga o le toeitiiti 250 km na faia e uiga i le 200 miliona fua faʻatatau o le mafiafia o le Antarctic glaciers. Saienitisi mai le European Space Agency (ESA) mimita o la latou satelite, ua fuafuaina e suʻesuʻe ai le aisa, e sili atu ona latalata nai lo seisi i le polar itulagi - faʻafetai e mafai ai ona matauina mea o loʻo tupu e tusa lava pe i totonu o le radius o le XNUMX kilomita mai le lua. o pou i saute ma matu. .

Mai se isi faafanua na fausia e saienitisi mai le British Antarctic Survey, matou te iloa foi le mea o loʻo i lalo o le aisa. E le gata i lea, faatasi ai ma le fesoasoani a le radar, na latou faia ai se faafanua matagofie o Antarctica e aunoa ma se aisa. O loʻo faʻaalia ai le toomaga faʻafanua o le motu tele, oomiina e le aisa. O mauga maualuluga, vanu loloto ma le tele ma le tele o vai. O le Anetatika e aunoa ma le aisa atonu o se atumotu po o se vaituloto, ae e faigata ona valoia tonu lona foliga mulimuli, aua o le taimi lava e maligi ai le aisa, o le a matua maualuga le maualuga o le eleele—e oo lava i le kilomita i le tumutumu.

E fa'atatau foi i su'esu'ega sili atu ma sili atu ona malosi. vai sami i lalo ole fata aisa. O le tele o polokalame ua faia lea e su'esu'e ai e tagata eseese le alititai i lalo o le aisa, ma atonu o le mea e sili ona lauiloa o nei mea o le galuega faifaipea a saienitisi Finnish. I nei malaga maulu mata'utia ma lu'itau, ua amata ona faapelepele tagata i drones. Paul G. Allen Philanthropies ua teu faafaigaluegaina le $1,8 miliona e faataitai ai robots i ogasami matautia o Antarctica. E fa Argo drones na fausia i le Iunivesite o Uosigitone e aoina faʻamaumauga ma vave faʻasalalau atu i Seattle. O le a latou galulue i lalo o le aisa seʻia oʻo ina ave i latou e tafe o le sami i totonu o le vai avanoa.

Anetatika volcano Erebus

Faamafanafana lelei i lalo ole aisa tetele

O le Anetatika o se laueleele o le aisa, ae o lalo ifo o le lava vevela. I le taimi nei, o le mauga mu sili ona malosi i lenei konetineta o Rerebus, lauiloa talu mai le 1841. Seia oo mai i le taimi nei, na matou iloa le i ai o le tusa ma le fasefulu Antarctic volcanoes, ae ia Aukuso i le tausaga talu ai, na maua ai e tagata suʻesuʻe mai le Iunivesite o Edinburgh le isi ivasefulu tasi i lalo o le aisa, o nisi o ia e sili atu i le 3800 mita le maualuga. . E aliali mai e mafai ona iai le Antarctica sili ona malosi i mauga mu vaega i luga o le fogaeleele. O tusitala o le tusiga i luga o lenei autu - Maximilian van Wyck de Vries, Robert G. Bingham ma Andrew Hine - suʻesuʻeina se faʻataʻitaʻiga numera numera e taʻua o Bedmap 2 DEM na maua mai i le faʻaogaina o ata o le radar i le sailiga o fausaga mauga.

E pei o le mafiafia e pei o le Antarctica, o mauga mu e na o le Great Eastern Rift o loʻo i ai, e amata mai Tanzania i le Arapi Peninsula. O le isi lea faʻamatalaga atonu o le a tele, puna vevela malosi. O loʻo faʻamatala mai e le 'au mai Edinburgh o le faʻaitiitia o le aisa e mafai ona faʻateleina ai le volcanic, o le mea lea o loʻo tupu i Iceland.

Na taʻu atu e Robert Bingham, tagata suʻesuʻe i le eleele i leguardian.com.

Tu i luga o se vaega o le aisa ma le mafiafia averesi e tusa ma le 2 km, ma le maualuga e oo lava i le 4,7 km, e faigata ona talitonu o loʻo i ai se punavai vevela tele i lalo ifo, e tutusa ma le natia i Yellowstone. E tusa ai ma faʻataʻitaʻiga faʻatusatusaga, o le aofaʻi o le vevela e susulu mai le pito i lalo o Antarctica e tusa ma le 150 mW / m.2 (mW - milliwatt; 1 watt = 1 mW). Ae ui i lea, o lenei malosi e le taofia ai le tuputupu aʻe o vaega aisa. Mo le faʻatusatusaga, o le averesi o vevela vevela mai le Lalolagi e 40-60 mW/m.2, ma i Yellowstone National Park e oʻo i le averesi o le 200 mW / m2.

O le malosi autu i tua atu o le volcanic i Antarctica e foliga mai o le aafiaga o le ofutele o le lalolagi, Mary Byrd. E talitonu tagata suʻesuʻe o le eleele o le vevela vevela na fausia i le 50-110 miliona tausaga talu ai, ina ua leʻi ufitia le Antarctica i le aisa.

Ia i le aisa o le Antarctica

Anetatika Alps

I le 2009, saienitisi mai se au faavaomalo taʻitaʻia e Dr. Fausta Ferraccioligo O i latou mai le British Antarctic Survey sa faaalu le lua ma le afa masina i East Antarctica, ma tauivi ma le vevela e maualalo ifo i le -40°C. Na latou suʻeina mai se vaalele se radar, se gravimeter (o se masini e fua ai le eseesega i le saoasaoa o le pa'ū saoloto) ma se magnetometer (fuaina o le maneta) - ma luga o le fogaeleele ma se seismograph - o se vaega lea, loloto. , i le loloto e oʻo atu i le 3 km, 1,3 afe glaciers o loʻo natia i lalo o le glacier. km Gamburtseva mauga.

O nei tumutumu, e ufitia i se vaega o le aisa ma le kiona, ua iloa e le faasaienisi talu mai le Soviet Antarctic expeditions, na faia i le taimi o le International Geophysical Year 1957-1958 (le taimi na lele ai le satelite i le taamilosaga). E oo lava i lena taimi, sa maofa saienitisi ona o mauga moni e tupu mai le mea, i lo latou manatu, e tatau ona mafolafola, pei o se laulau. Mulimuli ane, na lomia e tagata suʻesuʻe mai Saina, Iapani ma Peretania a latou tala muamua e uiga ia i latou i le tusi talaaga Natura. E tusa ai ma vaaiga a le radar mai le ea, na latou tusia ai se faafanua e tolu itupa o atumauga, ma iloa ai o tumutumu o le Anetatika e pei o le European Alps. E tutusa o latou tuasivi ma'ai ma vanu loloto, lea na tafe mai ai alia i aso anamua, ma i aso nei i ai iinei ma iina vaituloto mauga. Ua fuafuaina e saienitisi o le pulou aisa e ufiufi ai le ogatotonu o mauga o Gamburtsev ei ai le mafiafia o le 1649 i le 3135 mita. O le pito sili ona maualuga o le tuasivi e 2434 mita i luga aʻe o le sami (le au a Ferraccioli na faʻasaʻo lenei fuainumera i le 3 afe mita).

Sa selu e saienitisi le Gamburtsev Ridge atoa ma a latou meafaifaaili, e aofia ai se faaletonu tele i le eleele o le lalolagi - o se vanu vavave e pei o le Great African Rift. E 2,5 afe kilomita le umi ma fa'alautele mai le Anetatika i Sasa'e i le vasa aga'i atu i Initia. O vaituloto pito sili ona telē o Antarctica, e aofia ai. le Vaituloto lauiloa Vostok, o loʻo tu i tafatafa o le nofoaga faʻasaienisi na taʻua muamua o le igoa lava e tasi. Fai mai tagata atamamai o mauga sili ona lilo i le lalolagi o Gamburtsev na amata ona aliali mai i le piliona tausaga talu ai. Ona leai lea o ni laau po o ni manu i le lalolagi, ae o le konetineta ua leva ona feoai. Ina ua fetoʻai, na aliaʻe atu mauga i le mea ua taʻua nei o Antarctica.

I totonu o se ana mafanafana i lalo ole Erebus Glacier

viliina

John Goodge, polofesa o meaola faʻasaienisi i le Iunivesite o Minnesota Duluth, na taunuʻu i le konetineta sili ona malulu o le lalolagi e amata faʻataʻitaʻi se mamanu faʻapitoa. viliOle mea lea ole a mafai ai ona eli loloto ile vaega ole aisa o le Antarctic nai lo se isi.

Aisea e taua tele ai le viliina i lalo ma lalo ole aisa? E ofoina mai e vaega taʻitasi o le faasaienisi lana lava tali i lenei fesili. Mo se faʻataʻitaʻiga, e faʻamoemoe tagata suʻesuʻe o meaola ninii, e aofia ai ma meaola e leʻi iloa muamua, e ola i le aisa anamua poʻo lalo o le aisa. O le a su'e e tagata su'esu'e i le Climatologists 'aisa aisa e a'oa'o atili ai e uiga i le tala fa'asolopito o le tau o le lalolagi ma faia ni fa'ata'ita'iga fa'asaienisi sili atu mo suiga o le tau i le lumana'i. Ma mo tagata suʻesuʻe e pei o Gooj, o se papa i lalo o le aisa e mafai ona fesoasoani e faʻamatalaina le auala na fegalegaleai ai le Antarctica ma isi konetineta i aso nei e fausia ai le tele o konetineta tetele o aso ua mavae. O le viliina foi o le a faʻamalamalamaina ai le mautu o le aisa.

Ua valaau le poloketi a Guja osofaʻiga na amata ile 2012. Ia Novema 2015, na auina atu ai e saienitisi se toleniga i Antarctica. Na ia taunuu i McMurdo Station. I le faʻaaogaina o tekinolosi faʻataʻitaʻiga eseese, e pei o le radar suʻesuʻe aisa, o loʻo faʻasino atu nei e le au suʻesuʻe nofoaga e ono viliina ai. Fa'aauau su'ega tulagalua. polofesa Goodge faʻamoemoe e maua muamua faʻataʻitaʻiga mo suʻesuʻega i le faaiuga o le 2019.

Fa'atapula'a o tausaga a'o galuega vili muamua miliona tausaga O fa'ata'ita'iga aisa Antarctic na toe ave i tua i le 2010. I lena taimi, o le aisa pito sili ona leva na maua. Ia Aukuso 2017, Sa lipotia mai e Saienisi e faapea o le au a Paul Woosin na viliina i totonu o le aisa anamua e pei o se tasi na muamua atu ma maua ai se aisa autu e faaaoga ai. 2,7 miliona tausaga. O 'aisa aisa o Arctic ma Antarctic e tele tala e uiga i le tau ma le atemosifia o aso ua mavae, o le tele lava ona o pupuni o le ea e latalata i le tuufaatasiga i le atemosifia pe a fa'atupu mai.

Suesuega o le olaga i lalo o le aisa o Antarctica:

Mauaina o le ola i lalo ole aisa ole Antarctica

Le olaga iloa ma le le iloa

O le vaituloto sili ona lauiloa natia i lalo o le aisa o Antarctica o le Vaituloto Vostok. O le vaituloto fo'i aupito tele lea ua iloa i le Anetatika, o lo'o natia i lalo o le aisa i le loloto e silia ma le 3,7 km. Aveese mai le malamalama ma faʻafesoʻotaʻi ma le ea, o loʻo tumau pea se tasi o tulaga sili ona ogaoga i le lalolagi.

I le eria ma le voluma, e tauva Vostok Lake Ontario i Amerika i Matu. Umi 250 km, lautele 50 km, loloto e oo atu i le 800 m O loʻo tu latalata i le Pole i Saute i East Antarctica. O le i ai o se vaituloto tele e ufitia ai le aisa na muamua fautuaina i le 60s e se tagata suʻesuʻe / pailate Rusia na vaʻaia se vaega lamolemole tele o le aisa mai le ea. O suʻesuʻega a le radar i luga o le ea na faia e tagata suʻesuʻe Peretania ma Rusia i le 1996 na faʻamaonia ai le mauaina o se faatanoa e le masani ai i luga o le saite.

fai mai Brent Christner, o se tagata suʻesuʻe i le Louisiana State University, i se faʻasalalauga faʻasalalau e faʻasalalau ai taunuʻuga o se suʻesuʻega o faʻataʻitaʻiga o le aisa na aoina i luga o le faatanoa.

Fai mai Christner e na o le pau lava le puna o le vaituloto o le vai liusuavai mai le aisa.

- Na ia tautala.

Ua talitonu saienitisi o le vevela vevela o le lalolagi e faatumauina le vevela o le vai i totonu o le vaituloto i le -3 ° C. O le tulaga vai e maua ai le mamafa o le aisa i luga.

O le su'esu'eina o ituaiga o mea ola e ta'u mai ai o le vaituloto e ono iai se fa'anatura ma'a e fa'atatau i vaila'au fa'aonaponei na ola tu'ufua ma e le'i fa'aalia i le la mo le faitau selau afe o tausaga.

Fai mai Christner.

O suʻesuʻega talu ai nei o mea faʻapitoa o le East Ice Sheet ua faʻaalia ai vaega o le DNA mai le tele o meaola e fesoʻotaʻi ma meaola e tasi-selau o loʻo maua i vaituloto, vasa ma vaitafe mai isi vaega o le lalolagi. I le fa'aopoopoina o gagi ma ituaiga e lua tuai (o meaola e tasi-selau e ola i si'osi'omaga ogaoga), ua iloa e saienitisi le faitau afe o siama, e aofia ai nisi e masani ona maua i totonu o le fa'amamago o i'a, crustaceans ma anufe. Na latou maua cryophiles (meaola e ola i le matua maualalo o le vevela) ma thermophiles, e taʻu mai ai le i ai o savili vai i le vaituloto. E tusa ai ma le au saienitisi, o le i ai o ituaiga uma o le gataifale ma le suavai fou e lagolagoina le talitonuga e faapea o le vaituloto sa fesootai muamua ma le sami.

Su'esu'e vai i lalo ole aisa Anetatika:

Ma'ea Muamua Maulu - Saienisi I lalo ole Aisa | Iunivesite o Helsinki

I le isi vaituloto aisa Antarctic - Villansa “Ua maua foi ni meaola ninii fou uiga ese e faapea o fai mai tagata suʻesuʻe “ai maa,” o lona uiga latou te aumaia meaʻai mai minerale mai ia i latou. O le tele o nei meaola e masalo o chemolithotrophs e faʻavae i luga o mea faʻapitoa o le uʻamea, sulfur ma isi elemene.

I lalo o le aisa Antarctic, ua maua foi e saienitisi se oasis mafanafana mamana lea o le fale atonu e sili atu ona manaia. O Joel Bensing o le Iunivesite Aoao a Ausetalia na lomia ata o se ana aisa i luga o le laulaufaiva o le Erebus Glacier i Ross Land ia Setema 2017. E ui lava o le averesi o le vevela faaletausaga i le eria e tusa ma le -17°C, e mafai ona oo atu le vevela i totonu o ana i lalo o le aisa. 25°C. O ana, e tu latalata i lalo ma lalo o le mauga mu malosi o Erebus, na aveesea ona o le tele o tausaga o le ausa o le vai i totonu o latou alalaupapa.

E pei ona mafai ona e vaʻaia, o le malaga a tagata soifua ma le malamalama moni ma le loloto o le Antarctica faatoa amata. O le konetineta, lea tatou te iloa tele pe sili atu nai lo se paneta ese, o loʻo faʻatali mo ana tagata suʻesuʻe sili.

NASA vitio o le nofoaga sili ona malulu i le lalolagi:

Antarctica o le nofoaga sili ona malulu i le lalolagi (-93°): NASA video

Faaopoopo i ai se faamatalaga