O viiga a isi tagata, ou te le iloa o ia
o tekinolosi

O viiga a isi tagata, ou te le iloa o ia

I se taimi ua mavae, sa ou tusia ai i la matou tulimanu o le matematika e uiga i le faamanuiaina o se alii talavou, o se tamaitiiti aoga faauu i le Aoga Maualuga a Garwolin, o le, mo lana galuega i le tulaga tulagalua tulagalua o se tafatolu ma lona liʻo tusia, na maua se pine siliva i le Tauvaga Fa'ailoga Polani mo Saienitisi Talavou o le Iuni a Europa, ma maua ai fo'i le tulaga lua i le tauvaga fa'ai'u a le atunu'u mo tamaiti a'oga. O le muamua o nei faailoga na mafai ai ona ia ulufale atu i soo se iunivesite i Polani, o le lona lua o se tui tau tupe tele. E leai se mafuaaga ou te natia ai lona igoa: Philip Rekek. O le asō o le isi vaega lea o le faasologa “E te vivii atu i isi, ae e te le iloa au lava mea.”

E lua mataupu o le tala. E fai si mau lelei.

Pou i luga ole galu

Ia Mati 2019, na faamemelo ai le aufaasālalau i le manuia tele o Poles - na latou mauaina ni tulaga muamua se lua i le World Ski Jumping Championships (Daniel Kubacki ma Kamil Stoch, e faaopoopo atu ia Piotr Zyla ma Stefan Hula). E le gata i lea, sa i ai le manuia o le 'au. Ou te talisapaia taaloga. E mana'omia le taleni, galue malosi ma le fa'amaoni e ausia ai le maualuga. E oo lava i le osooso faasee, lea e matua faataitaia i le tele o atunuu i le salafa o le lalolagi, o le numera o tagata taaalo e togiina 'ai i tulaga o le Ipu a le Lalolagi e le oo i le selau. Oi, o le osooso lea na pa'u i fafo o le 'au o Maciej Kot. Ou te iloa patino o ai na aoaoina o ia (i Oswald Balzer High School i Zakopane). Na ia fai mai o Maciej o se tamaititi aoga lelei ma e masani lava ona faia mo avanoa e mafua mai i toleniga ma tauvaga. Manuia lou aso fanau, Mr. Maciej!

I le aso 4 o Aperila, 2019, na faia ai le tauvaga polokalame a le au i Porto. Ioe o lea ou te talanoa e uiga ia Fr. O le tauvaga e fa'atatau i tamaiti aoga. E 57 tagata na auai i ta'amilosaga agava'a. tamaiti aoga mai 3232 iunivesite mai 110 atunuu i konetineta uma. 135 'au (e tolu tagata taʻitasi) na oʻo i le faʻaiuga.

O le tauvaga mulimuli e lima itula ma e mafai ona toe fa'aopoopo i se fa'ai'uga a le au fa'amasino. E tu'uina atu i 'au ni galuega ma e tatau ona fo'ia. E manino lava. Latou te galulue o se 'au e pei ona latou manaʻo ai. Ole numera o faʻafitauli e foia ma le taimi e taua. A uma ona foia faafitauli taitasi, ona auina atu lea e le au i le au faatonu, lea e iloiloina lona sa'o. A le lelei se fa'ai'uga, e mafai ona fa'alelei, ae fa'atutusa ma le fa'asalaga fa'asala i fa'ase'e fa'ase'ese'ese: 20 minute fa'aopoopo i le taimi a le 'au.

Muamua, se'i ou ta'ua tulaga o nisi o iunivesite ta'uta'ua. Cambridge ma Oxford - ex aequo 13 ma ex aequo 41st ETH Zurich (o le iunivesite faatekinolosi sili ona lelei i Suitiselani), Princeton, Iunivesite o British Columbia (o se tasi o le tolu iunivesite sili ona lelei i Kanata) ma École normale superieure (o le aoga Farani lea na matua suia le a'oa'oina o le matematika pe a ta'ua tagata atamai i le matematika o ni vaega).

Na fa'apefea ona faia e 'au a Polani?

Atonu e te faʻamoemoe, le au faitau pele, o le mea sili sa i ai i se mea i le itulagi o 110 nofoaga, e tusa lava pe latou te oʻo i le faʻaiʻuga (seʻi ou faamanatu atu ia te oe e sili atu ma le tolu afe iunivesite na tauva i taamilosaga agavaa, ma o fea tatou mai Amerika ma Iapani)? O o tatou sui e tutusa ma le au taaalo hockey lea e fai mai e mafai ona manumalo i taimi faaopoopo ma Cameroon? O fea tatou, i totonu o se atunuʻu matitiva ma faʻaleagaina totonu, maua avanoa maualuga? Matou te i tua, e manaʻo tagata uma e faʻaogaina i matou ...

Ia, e sili atu nai lo le tulaga 110. Limasefulu? E sili atu foi. Le mafai - maualuga atu nai lo Zurich, Vancouver, Paris ma Princeton???

Ia, ou te le lafi ma sasa i le vao. O tagata fa'apolofesa fa'aseā e uiga i le Polani o le a fa'ate'ia. O le au mai le Iunivesite o Warsaw na manumalo i le pine auro, ma le pine siliva mai le Iunivesite o Wroclaw. togi.

Ae ui i lea, ou te taʻutino atu i le taimi lava lena e le o se mea taufaaleaga, ae i se ituaiga o mea e sili atu. E moni, na matou manumalo i nei pine e lua (matou? - Ou te tumau i le manuia), ae ... e fa pine auro ma pine siliva e lua. O le tulaga muamua na alu i le Iunivesite o Moscow, lona lua i le MIT (Massachusetts Institute of Technology, le iunivesite faʻatekinisi sili ona lauiloa i le lalolagi), lona tolu i Tokyo, lona fa i Warsaw (ae ou te faamamafaina: ma se pine auro), lona lima i Taiwan, lona ono i le Wroclaw (ae iai se pine siliva ).

Pule o le au Polani, polofesa Jan Madej, na ia iloaina iʻuga i se tulaga le mautonu. Ua 25 nei tausaga o fa'ailoa mai o le a fa'amavae pe a le o'o mai a tatou 'au ma se fa'ai'uga lelei. E oo mai i le taimi nei ua le manuia. O le a tatou vaai i le tausaga a sau. E pei ona taumate mai e le aufaitau, o la'u tala malie. I soo se tulaga, o le 2018 na "matua leaga": o le au Polani na iu i le tulaga muamua e aunoa ma ni pine. O lenei tausaga, 2019, ua “sili atu teisi”: pine auro ma siliva. Sei ou faamanatu atu ia te oe: e silia ma le 3 i latou e ese mai ia i tatou... Matou te le tootutuli lava.

O Polani na tu maualuga mai lava i le amataga, e tusa lava pe lei i ai le upu "saienisi komepiuta". O le tulaga lea seia oo i le 70s. Fa'atoa mafai ona e lagona le aga'i mai. O se tulaga manuia o se tasi o gagana polokalame muamua na faia i Polani - Algol60 (o le aso o le tausaga o le faavae), ona faʻafetai lea i le malosi o Jan Madej, na aʻoaʻoina lelei tamaiti aʻoga Polani. Na ia pule mai Makea Krzysztof Dix ma o le faafetai foi ia te ia ua matua faamanuiaina a tatou tamaiti aoga. Ae ui i lea, e tatau ona ta'ua nisi igoa iinei.

E leʻi umi talu ona toe faʻafoʻisia le tutoʻatasi i le 1918, na mafai ai e le mathematicians Polani ona fausia a latou lava aʻoga, e taʻitaʻia i Europa i le va o taua, ma o loʻo tumau pea le tulaga lelei o le matematika Polani e oʻo mai i le aso. Ou te le manatua po o ai na tusia e faapea "i le faasaienisi, o se galu na tupu muamua e tumau mo le tele o tausaga," ae o lenei mea e fetaui ma le tulaga o loʻo i ai nei i le saienisi komepiuta a Polani. E le pepelo numera: o matou tamaiti aʻoga sa i luga o le laina pito i luma mo le itiiti ifo i le 25 tausaga.

Masalo o nisi auiliiliga.

Galuega mo le sili

O le a ou tuuina atu se tasi o galuega mai nei faaiuga, o se tasi o galuega sili ona faigofie. Na manumalo a tatou tagata taaalo. Sa tatau ona matou su'esu'e po'o fea e tu'u ai fa'ailoga o le alatele. O fa'amaumauga na tu'uina atu e lua koluma o numera. O numera muamua e lua o le numera o auala ma le numera o fetaulaiga, sosoo ai ma le lisi o fesoʻotaʻiga e ala i auala e lua. E mafai ona tatou vaʻaia lenei mea i le ata o loʻo i lalo. E tatau ona galue le polokalame i luga o le miliona faʻamaumauga ma e le sili atu i le lima sekone. Na alu le ofisa sui o le Iunivesite o Warsaw... 14 minute e tusi ai le polokalame!

O le isi lea galuega - o le a ou tuʻuina atu faʻapuupuu ma se vaega. O lo'o mumu moli i le auala tele o le taulaga X. I fetaulaiga taitasi e mumu le moli mo ni nai sekone, ona lanumeamata lea mo ni nai sekone, ona toe mumu mo ni nai sekone, toe lanumeamata, ma isi. Atonu e eseese le taamilosaga i fetaulaiga taitasi. E alu le taavale i le taulaga. Avetaavale i se saoasaoa faifaipea. O le a le avanoa e pasi ai e aunoa ma se taofi? Afai e tu o ia, o le a la le malamalama?

Ou te faʻamalosia le au faitau e toe iloilo tofitofiga ma lipoti mulimuli i luga o le upega tafaʻilagi (https://icpc.baylor.edu/worldfinals/results), aemaise lava le vaʻai i igoa o tamaiti aoga e toatolu mai Warsaw ma tamaiti aoga e toatolu mai Wroclaw na faia lelei i le Siamupini a le Lalolagi. Ou te toe faʻamautinoa atu ia te oe o aʻu o le au fiafia a Kamil Stoch, le au polo polo ma e oʻo lava ia Anita Wlodarczyk (manatua: o loʻo umia faʻamaumauga o le lalolagi i le togiina o mea mamafa). Ou te le popole i le lakapi. Mo aʻu, o le tagata taʻalo sili e igoa ia Lewandowski o Zbigniew. O le tagata ta'alo Polani muamua na oso i le 2 m maualuga, na talepeina ai le faamaumauga a Plawczyk a'o le'i faia le taua (1,96 m). E foliga mai o loʻo i ai se isi tagata taʻalo mataʻina e igoa ia Lewandowski, ae ou te le iloa poʻo le a le faʻatonuga...

O le a faapea mai le le fiafia ma le lotoleaga o nei tamaiti aoga e le o toe mamao ae maua e iunivesite po o faalapotopotoga mai fafo (fai mai le McDonald's poo le McGyver Bank) ma maileia i se matata Amerika po o ni tupe tetele ona o le a manumalo i tuuga iole uma. Ae ui i lea, matou te le faʻatauaina le mafaufau masani o tupulaga talavou. E toʻaitiiti tagata e filifili e saʻilia sea matata. O le ala o le faasaienisi e masani lava e le aumaia ai le tele o tupe, ae o loʻo i ai faiga faʻapitoa mo mea mataʻina. Ae ou te le fia tusi e uiga i lenei mea i le tulimanu o le numera.

E uiga i le agaga o le faiaoga

filo lona lua.

E ta'i masina la tatou mekasini. O le taimi lava e te faitau ai i nei upu, o le a tupu se mea i le tete a faiaoga. O le a ou le faalauiloa. E oo lava i o tatou fili sili ona leaga, latou te tautino mai o latou, faiaoga, latou te faia le sao sili atu i le GDP a le atunuu.

O loʻo tatou ola pea i le faʻamanatuga o le toe faʻafoʻisia o le tutoʻatasi, o lena vavega ma feteenaiga talafeagai lea na leiloloa uma ai malosiaga e tolu na nofoia Polani talu mai le 1795.

E te vivii atu i isi, e te le iloa au lava... O ia o se paionia o mafaufauga faʻapitoa (i se taimi umi aʻo leʻi oʻo i le Swiss Jean Piaget, o le na galue, aemaise lava, i le 50s, ma sa matauina e le au faipule o Krakow i le 1960-1980s) Jan Vladislav Tavita (1859-1914). E pei o le tele o tagata atamamai ma tagata faʻamalosi i le amataga o le seneturi lona luasefulu, na ia malamalama ua oʻo mai le taimi e saunia ai tagata talavou e galulue mo le lumanaʻi Polani - o le tagata e leai se masalosalo na toe faʻafouina. Na'o sina fa'atele laititi e mafai ona ta'ua o ia o le Piłsudski o a'oa'oga Polani. I lana faʻasalalauga, lea sa i ai le uiga o se faʻaaliga, "On the Soul of Teachers" (1912), na ia tusia i se sitaili uiga o na taimi:

O le a tatou ataata i le tali atu i lenei uiga mamalu ma le mamalu o le faʻaaliga. Ae ia manatua o nei upu na tusia i se vaitaimi e matua ese lava. O taimi a o lei oo i le Taua Muamua a le Lalolagi ma taimi ina ua mavae le Taua Lona Lua a le Lalolagi e tuueseeseina e se vaeluaga faaleaganuu.1. Ma o le 1936 lea na pa'ū ai Stanislav Lempitsky i se "lagona vaivai",2sa ia faasino mai3 i le tusitusiga a Tavita ma sina faʻasesega:

Faamalositino 1. Mafaufau i upu sii mai a Jan Vladislav David. Fetuuna'i i aso nei, faamalulu le faaeaga. Afai e te lagona e le mafai ona faia lenei mea, atonu e te manatu o le matafaioi a le faiaoga naʻo le tuʻuina atu i tamaiti aoga se seti o faatonuga. Afai e ioe, atonu o le a iai se aso o le a suia ai oe (suia) e se komepiuta (a'oa'oga faaeletonika)?

Faamalositino 2. Ia manatua o le galuega faiaoga o loʻo i luga o se lisi vaapiapi galuega mamafa. O le tele ma le tele o galuega, e oʻo lava i totogi lelei, faʻalagolago i manaʻoga faʻamalieina e tulaʻi mai faapitoa mo lenei faʻamoemoe. O se tasi (?) O loʻo tuʻuina mai ia i tatou le manaʻoga e inu Coca-Cola, pia, lamu (e aofia ai mo mata: televise gum), faʻatau fasimoli sili atu ma sili atu ona taugata, taavale, meataalo (mea e faia mai pateta ma mea faʻaeletoroni), ma o le uiga faavavega foi o le aveesea o le tino puta e mafua mai i nei meataalo (o le pateta ma le eletise). Ua sili atu ma sili atu ona pulea i tatou e le faʻaogaina, masalo o le tagata soifua e tatau ona tatou auai i lenei faʻaogaina e le gata. Ae e mafai ona e ola e aunoa ma Coca-Cola; e le mafai ona e ola e aunoa ma faiaoga.

O lenei tulaga lelei tele o le galuega faafaiaoga e i ai foi lona tulaga le lelei, ona ua masani tagata uma i le mea moni o faiaoga e pei o le ea: e le o aso uma tatou te vaai ai - i se uiga faafaatusa - tatou te nofo aitalafu ai ia i latou.

Ou te fia avea lenei avanoa e momoli atu ai le agaga faafetai faapitoa i ou faiaoga, le Faitautusi, o le na aoaoina oe e faitau, tusitusi ma faitau lelei ina ia... e mafai lava ona e faia - e pei ona faamaonia i lou faitauina o upu o loo lomia i i. ma le malamalama. Ou te faafetai foi i ou faiaoga... mo lea lava mea. E mafai ona ou faitau ma tusitusi, ou te malamalama i upu. O le solo a Julian Tuwim "To My Daughter in Zakopane" atonu e le sa'o i le tulaga lautele, ae le o le atoatoa:

1) O lo'o iai le manatu o le saoasaoa o suiga fa'ale-aganu'u e matua'i fuaina e ala i suiga (i le uiga fa'a-matematika o le upu) suiga i le faiga o laei o tama'ita'i. Sei o tatou vaʻavaʻai i lenei mea mo sina taimi: tatou te iloa mai ata tuai na faʻafefea ona laei tamaʻitaʻi o le amataga o le 30 seneturi ma le auala na latou laei ai i le XNUMXth seneturi.

2) E tatau ona avea lenei mea ma faʻamatalaga i vaaiga mai le ata tifaga a Stanislav Bareja "Teddy Bear" (1980), lea e saʻo ai le ulagia o le fuaitau "se tu masani fou".

3) Stanislaw Lempicki, "Tu ma aʻoaʻoga Polani", faʻasalalau. Le matou faletusi, 1936.

Faaopoopo i ai se faamatalaga