E mafai ona ou viliina se vaieli i lo'u eria? (Jurisprudence and Geology)
Meafaigaluega ma Fautuaga

E mafai ona ou viliina se vaieli i lo'u eria? (Jurisprudence and Geology)

E leai se mea e sili atu i le tofo ma le lelei o vai mama fou; e toatele e filifili latou te mananao e vili se vaieli i luga o latou fanua, ma o le asō o le a ou tali atu pe a e mafai. 

O mea uma lava na. Ioe, e mautinoa lava e mafai ona e viliina se vaieli i lou vaipanoa. Ae ui i lea, o le tulaga faaletulafono o le viliina o se vaieli e faalagolago i le nofoaga o lou fanua. O aiā tatau o le suavai e mafai ai e tagata e ona fanua ona maua le suavai i lalo ifo o latou fanua. Ae ui i lea, e mafai ona eseese i le setete. 

E le gata i lea, o le viliina i totonu o le taulaga atonu e faatapulaa ona o le filogia ma le tafe i totonu o le vai.

I lalo o le a matou auiliiliina vaega e mafaufau i ai pe a fuafua e vili se vaieli i lou eria. 

Ituaiga faaletulafono

O le fesili pito sili ona taua e uiga i le fausiaina o se vaieli tumaoti pe o le tulafono. 

E masani lava, e mafai e tagata e ona fanua ona fausia faaletulafono se vaieli tumaoti. O lo'o iai aia tatau mo le suavai e mulimulita'ia e setete uma ma fa'atagaina. Aoao atili e uiga i nei aia tatau ma isi mafuaaga faaletulafono mo le fausiaina o se vaieli. 

Aia tatau o le eleele 

E tatau i setete uma i le US ona fa'aaloalo i aia tatau masani o vai. 

O vaieli e sili atu ona feso'ota'i i vai o le eleele nai lo le vai i luga, o lea o le a tatou taula'i atu i aiā tatau o le suavai.

Aoaoga o le pule atoatoa

O lenei a'oa'oga e mafai ai e tagata e ona fanua ona fa'aogaina le suavai o lo'o i totonu o latou fanua mo le umi latou te manana'o ai. Ole a'oa'oga e le o fa'atatauina lona a'afiaga i isi aquifers i totonu ole aquifer tutusa.  

O le tele o setete ua le amanaʻiaina lenei aʻoaʻoga ona e mafai ai e pisinisi ona faʻaauau pea le pamuina o le tele o vai e aunoa ma le faʻaogaina o le suavai. 

Aoaoga faavae o aia tatau

O le a'oa'oga o aia tatau fa'amaopoopo o lo'o ta'ua ai e tutusa le avanoa e maua ai e i latou e ana meatotino aquifer ma i latou o lo'o mana'o e fa'ate'aina se aquifer. 

O lenei a'oa'oga e masani lava ona fa'aoga mo nofoaga e fa'atapula'aina le sapalai o vai o le eleele.

A'oa'oga Fa'aoga talafeagai

O le aoaoga faavae faaaoga poto e faatatau i le toetoe lava o tagata uma e ana vaieli.

O lea a'oa'oga o lo'o ta'ua ai e mafai e lē e ona se fanua ona maua uma vai o le eleele i lalo o lana meatotino, pe afai e fa'aoga "mafua". 

O le fa'amatalaga o le "talafeagai" fa'aoga e eseese i le setete. Ae o le mataupu autu o loʻo faʻavae ai lenei mea o le faʻaaogaina tatau o punaoa vai e aunoa ma le tele o otaota. Ole tele ole fa'aoga ile fale, e pei ole fa'aoga ile fale ma le fa'ato'aga, e pa'ū i lalo ole vaega fa'aoga "talafeagai".

O a aia tatau o le suavai e fa'atatau ia te oe?

E tele isi a'oa'oga o le vai o le eleele, ae o mea ia o lo'o ta'ua i luga o iloiloga fa'aletulafono aupito sili lea ona taua mo vaieli tumaoti. 

O le tele o vaieli tuma'oti o lo'o i lalo o le A'oa'oga Fa'aaogā Fa'atatau. O le ae fa'aaloalo i le tele o aia tatau o le vai pe afai e te fa'atinoina i totonu o le a'oa'oga fa'aoga poto. 

Faamolemole ia matau o le tulaga faaletulafono o le fausiaina o se vaieli tumaoti e masani lava ona fuafuaina e le setete o loʻo e nofo ai. Siaki tulafono faatonutonu a lau matagaluega o le soifua maloloina i le lotoifale ma le ofisa o le malo e faʻamaonia pe faʻatagaina oe e fausia se tasi. 

Manaomia pemita ma laisene

E mana'omia se pemita mo so'o se tasi e mana'o e fau se vaieli. 

E mafai ona e talosaga mo pemita e ala i le Matagaluega o Suavai a le Setete poo le Puipuiga o le Siosiomaga. E mana'omia e le pemita fa'amatalaga e pei o le ituaiga vaieli, loloto, tele o le vai, ma le fa'amoemoega o le vaieli. O nisi setete e totogi se pili e talosaga mo se pemita. 

I le faaopoopo atu i le pemita lautele, o nisi setete e ono manaʻomia ni pepa faaopoopo ma pemita faʻapitoa. Siaki i lou malo fa'alotoifale po'o le matagaluega o le soifua maloloina mo so'o se mana'oga. 

O nisi setete e mana'omia se laisene a'o le'i viliina se vaieli. 

O le mafuaaga autu o lenei mea o tulaga matautia i lalo o le eleele. O le isi mafuaaga ona o le loloto o le vaieli e le mafai e tagata e le laiseneina ona eli. Afai e mana'omia e lau setete se laisene, o le filifiliga sili o le fa'afaigaluegaina o se konekarate laiseneina e fa'atautaia le fauina o vaieli.  

E mafai ona ou viliina se vaieli i lo'u eria?

O le laʻasaga pito sili ona taua i le fausiaina o se vaieli o le faʻamaonia lea o le i ai o le vai o le eleele. 

O nisi nofoaga e sili atu ona talafeagai mo le viliina o se vaieli tumaoti nai lo isi. O le tulaga lautele o le fanua o se amataga lelei lea mo le fuafuaina pe o iai se vai inu lelei i le eleele lata ane. Mai iina, e mafai ona e fuafuaina le nofoaga tonu e tuʻu ai le vaieli i le fesoasoani a faʻafanua ma tagata suʻesuʻe faʻafanua. 

Siaki le nofoaga o lou fanua

O nu'u i tua, aemaise lava e lata ane i vanu, e tele ina maua ai vai i le eleele e selau futu le loloto.

O nei punaoa vai, e taʻua o aquifers, o loʻo i lalo o le eleele poʻo le maa. Ole tulaga lelei ole vai ole eleele mai nei punavai e mama ma e le afaina i vailaʻau, ma avea ai ma punaʻoa sili ona lelei mo vai inu. O le tele o fale i nuu i tua e iai vaieli e ao mai ai le suavai taumafa. 

O lo'o fa'aogaina e nofoaga i le taulaga le vai paipa e sapalai uma ai le vai inu. 

O le mea e leaga ai, e faigata ona tu'uina atu le suavai i lalo o le eleele i fanua o le taulaga. Suavai eleele i totonu o taulaga ua tumu i vailaʻau faʻapisinisi ma mea filogia mo le tele o tausaga. E le gata i lea, o vaila'au fa'ale-aiga (e pei o le fa'amama vao) e masani ona i'u ile palapala vai i luga ole laiga. 

E masani ona le faatagaina le viliina o vaieli i nofoaga i le taulaga. E tusa lava pe e te maua le vai o le eleele ma ua e mauaina pemita e viliina ai, e manaʻomia lava ona e faʻatulagaina se faiga faʻafefe vai e aveese ai vailaʻau mai le vai. 

O fanua i nu'u i tua e foliga mai e mafai ona maua se vai fa'alagolago i le eleele ma fa'atagaina aloa'ia e le malo fa'alotoifale. 

Siaki mo vaieli lata ane

O le auala pito sili ona faigofie e faʻamaonia ai le i ai o le eleele faʻasao o le suʻeina lea o vaieli lata ane. 

Punavai, e pei o aquifers, e oo atu i le selau futu. Tele nu'u ma fanua tumaoti e fa'aaogaina e fau ai vaieli. E pei ona silafia o nisi o aai o loo fausia ai ni vaieli mo tagata lautele, lea e faatumu ai e tagata a latou atigipusa i vai mamā. O le iai o nei vaieli o se fa'ailoga faigofie lea o se vai i lalo o le eleele i lou eria. 

Afai e leai se vaieli lata ane, e mafai ona e taumafai e su'e ni vaieli ua malepe. 

Fa'amaumauga o su'esu'ega fa'afanua ma fa'amaumauga o vaieli a le malo e mafai ai ona siaki vaieli sa fa'aaoga muamua. O nei lipoti o loʻo i ai faʻamatalaga e uiga i le loloto o le vaieli ma pe mafai ona maua i le eleele. O fa'amaumauga nei e mafai ona fa'aali atu ia te oe pe o lou fanua o lo'o i lalo ole laulau vai ma o le a le loloto.

E mafai e tagata e ona fanua ona maua nei fa'amaumauga e ala i le latou malo fa'alotoifale i le tagata po'o luga ole laiga. 

Fa'atalanoa fa'afanua ma tagata popoto

Faapea e le mafai ona e mauaina vaieli lata ane. I lenei tulaga, o le siakiina o fa'afanua fa'afanua ose auala sili lea e su'e ai puna'oa o le eleele. 

Su'e fa'afanua fa'afanua ma fa'afanua o lau eria. O lo'o fa'aalia ai le fa'afanua o le eria, e aofia ai luga ma lalo o le eleele. Siaki fa'afanua nei e iloa ai pe o lava le avanoa i lau fanua i vai o le eleele. 

Afai e te mana'omia nisi fa'amatalaga ma'oti pe o lo'o e su'e ni punavai fa'apitoa, e sili ona fa'afeso'ota'i se tagata poto faapitoa i le su'esu'ega. 

E mafai ona latou maua fa'amatalaga lata mai ma sa'o e uiga i le nofoaga o puna'ele'ele. E mafai fo'i e tagata popoto fa'afanua ona fa'atautaia su'ega o le lelei o le vai e fa'amautinoa ai e te maua se tulaga lelei o le suavai i le eleele. 

Fa'agasologa o le viliina lelei

Fa'apea ua e fa'amaonia le i ai o le vai o le eleele, ma o lo'o fa'atonu uma iloiloga fa'aletulafono. O le isi laasaga o le fausiaina o se vaieli. 

O le viliina moni o se vaieli o se faiga faigofie.

O le vaieli e tu i se nofoaga faigofie ma mama i luga o le fanua. E tatau ona tu'u ese le vaieli mai so'o se mea e ono afaina ai e pei o pa manu ma faiga e lafoa'i ai otaota. I le tulaga lautele, o vaieli e tatau ona tu i lalo ole 5 futu (1.5 mita) mai le fale autu. E tatau ona e fa'afeso'ota'i ta'iala a lau malo fa'alotoifale mo isi ta'iala e tu'u ai vaieli.  

E mafai ona eli vaieli i le tele o le vai i luga o le eleele, ma sina ma'a mafiafia pe leai foi. Suo ma mea faigaluega faigofie eli eletise e fa'aoga ai se pu ia lava le loloto e maua ai paipa. O vaieli e faia i le eliina e masani lava e le sili atu i le 25 i le 30 futu (7.62 i le 9.15 mita) ma e ta'ua o "vaieli papa'u".

O vaieli e o'o i le loloto o le 300 futu (91.44 mita) pe sili atu e ta'ua o "vaieli loloto". Ina ia fatuina, e manaʻomia le fesoasoani a le viliina ma isi mea mamafa. Mo nei ituaiga vaieli, e mana'omia e le setete le fa'afaigaluegaina o se vili laiseneina.

E fa'aofi se paipa paipa i totonu o se vaieli eli pe viliina e puipuia ai le faaleagaina o le vai. 

O le tino e masani ona faia i le Vasega 40 PVS poʻo le sila. Ua uma ona pei o le lautele o le vaieli. O lo'o fa'amaufa'ailogaina le tino i mea sima e pei o le sima po'o le omea. E fa'apipi'i i totonu o le tino ni filiga e puipuia ai le oneone ma le iliili mai le fa'aleagaina o le vai. 

O faiga pamu o se vaega o le mamanu o vaieli faaonaponei. O lenei mea e faʻamalosia ai le vai ma mafai ai ona pasi i luga le pusa ma totonu o paipa. E mafai e le pule o le fale ona filifili i le va o pamu vai ta'avale po'o pamu vai. 

Mulimuli ane, ua tapuni le vaieli i se faamaufaailoga mama. O le ufi lea ose pa'u fa'amaufa'ailoga e taofia ai mea leaga e pei o lau, iniseti ma isi tama'i manu mai le ulu atu i le vaieli. (1)

E tauaofai

O le tali puupuu i le fesili pe mafai ona e viliina se vaieli i lou vaipanoa o le ioe. 

A eliina se vaieli, e tele mea fa'afanua, tulafono ma fa'atekinisi. Fa'atino su'esu'ega ile fa'afanua fa'alenu'u o au meatotino ma aia tatau o vai i lau setete. O nei fa'amatalaga e taua tele i le taimi o fuafuaga lelei. (2)

A mae'a ona e siakiina uma iloiloga, o le mauaina o le maualuga o le suavai o le eleele e na'o le fauina o se vaieli.

Va'ai i nisi oa tatou tala i lalo.

  • Fa'afefea ona su'e se masini O2 ile 4 uaea
  • O fea o lo'o mana'omia ai ni mea e te'i fa'ate'ia le hydraulic?
  • O le a le umi e vili ai se vaieli

fautuaga

(1) mea leaga - https://oceanservice.noaa.gov/observations/contam/

(2) fausaga fa'afanua - https://www.sciencedirect.com/topics/earth-and-planetary-sciences/geological-structure

Vitio so'oga

Fa'afefea ona FA'ATA'U LOU LAVA VA'ILI'I ma se Samala mo le VA'I FA'ATA'U E TAI'OA AI

Faaopoopo i ai se faamatalaga